فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی ایران
سال ششم شماره 2 (پیاپی 22، بهار 1393)

ضرورت و چگونگی ارائه سنجه های دینداری متناسب با موقعیت های اجتماعی و بررسی تاثیر وزن دهی سنجه ای و ابعادی دینداری بر سنجش میزان دینداری جامعه مورد مطالعه دو هدف اصلی این مطالعه است. از دو روش اسنادی و پیمایش برای بررسی موضوع استفاده شده است. بررسی های اسنادی و پیشینه های تحقیقاتی نشان می دهد با اینکه مدل های دینداری به اقتضای محتوای دینی، برداشت شارحین مذهبی و ساختار سیاسی-اجتماعی هر جامعه نسبی هستند، محققان سنجشگر میزان دینداری، برای وزن دهی سنجه ای و ابعادی دینداری اهمیتی قائل نشده اند. همچنین جهت بررسی چگونگی تاثیر وزن دهی سنجه ای و ابعادی دینداری بر نتایج تحقیق از روش پیمایش با ابزار پرسش نامه محقق ساخته بر روی جمعیت نمونه 339 نفری استفاده شده است. یافته های این بخش از تحقیق نشان می دهد که با اجرای تکنیک دو مرحله ای وزن دهی سنجه ای و ابعادی، میزان دینداری در ابعاد مختلف دینداری و دینداری کلی تغییر می کند. همچنین با اجرای این تکنیک روش شناختی، همراه با نوسان در سطح توصیفی، تاثیرات محسوسی در سطح تبیین و ارتباط متغیرهای دیگر با میزان دینداری نیز مشاهده می شود.

هدف از این مقاله بررسی جایگاه هم افزایی فرهنگی در توسعه اجتماعی کشور است. درجهان کنونی که ایده یکسان سازی فرهنگی رنگ باخته و وجود فرهنگ های متنوع بر اهمیت تنوع و کثرت گرایی فرهنگی افزوده است، هم افزایی فرهنگ ها از مهمترین عواملی است که می تواند ضامن نقش آفرینی خرده فرهنگ ها و فرهنگ های متنوع موجود در جامعه در فرآیند توسعه اجتماعی کشور باشد.
هم افزایی فرهنگی که از ترکیب و تلفیق رویکردهای فرهنگی متنوع حاصل می گردد، رویکردی مناسب برای توسعه اجتماعی کشور محسوب می گردد از آن لحاظ که بر تعامل رویکردهای فرهنگی کلیه اجزای جامعه در عین حفظ هویت و همبستگی اجتماعی تکیه دارد و به تفاوت ها به اندازه شباهت ها اهمیت می دهد و بازتاب دهنده ی برآیند همزیستی فرهنگی همه اعضای جامعه و نقش آن در توسعه اجتماعی کشور است. هم افزایی فرهنگی از رهگذر تقویت ارتباطات میان فرهنگی و تشویق گفتگوی بین فرهنگی موجبات ارتقای سرمایه اجتماعی و انسانی و با لمآل توسعه اجتماعی کشور را فراهم می آورد.

گستردگی و پیچیدگی جامعه انسانی در عصر کنونی، وجود رسانه های جمعی را در صحنه مناسبات اجتماعی انسان ها امری اجتناب ناپذیر نموده است. تصویری که از حقیقت در ذهن خود می سازیم نمادی از ادراک و برداشت ما از واقعیت محسوس و ملموس زندگی است. هدف پژوهش حاضر تحلیل تبیینی تاثیر ابزارهای نوین فناوری بر سبک زندگی مردم است. به همین منظور از نظریه اندیشمندانی نظیر تافلر، زیمل، بوردیو، گیدنز و سایر نظریه پردازان حوزه ابزارهای ارتباطی و الگوی زندگی انسان بهره برده شده است. یافته های نظری و مصاحبه تحقیق نشان می دهد که استفاده از ابزارهای نوین فناوری اطلاعاتی و ارتباطی به شکل گیری سبک زندگی ویژه ای می انجامد و در هر یک از جنبه های مختلف سبک زندگی، نظام ارزشی و جهان بینی متفاوتی را ایجاد می کند که منجر به کنش های گوناگونی از جانب افراد می شود و باعث می شود تا افراد در حوزه های مختلف زندگی خود از جمله اوقات فراغت و شیوه گذران آن، نگرش به ازدواج، رفتارهای اعتقادی و پیروی از مد رفتارهای متفاوتی داشته باشند.

تحقیق حاضر به بررسی قدرت مدیریت و رابطه آن با رضایتمندی ارباب رجوع در ادارات دولتی شهر خلخال می پردازد. متغیر وابسته در این پژوهش عبارتند از رضایتمندی ارباب رجوع و متغیر مستقل قدرت مدیریت است که با ابعاد قدرت قانونی، قدرت پاداش، قدرت تخصصی، قدرت اجبار و قدرت مرجعیت مورد سنجش قرار گرفته است. به منظور بررسی رضایتمندی ارباب رجوع در شهر خلخال، 320 نفر ارباب رجوع انتخاب و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و سهمیه ای انتخاب شدند. این تحقیق به روش پیمایش و با ابزار پرسشنامه انجام پذیرفته است که داده های حاصل از پرسشنامه با استفاده از روش های آماری در دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی، مورد توصیف و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق، حاکی از وجود تفاوت معنی دار بین متغیرهای پایگاه اقتصادی- اجتماعی و جنسیت با رضایتمندی ارباب رجوع و رابطه معنی دار بین قدرت مدیریت با رضایتمندی ارباب رجوع از ادارات دولتی شهر خلخال می باشد.

امروزه در ارتباط با موضوع توسعه اجتماعی و فرهنگی، مسئله کیفیت زندگی و میزان رضایت افراد از ابعاد و جنبه های مختلف زندگی شان اهمیت فراوانی یافته است. توسعه اجتماعی از یک طرف میزان رفاه و برخورداری افراد را بالا می برد و از طرف دیگر مشکلات و مسائل جدیدی مانند شلوغی، آلودگی های هوایی و صوتی، فشارهای روانی و مانند آن را نیز برای آنها به وجود می آورد، بنابراین مسئله کیفیت زندگی برجستگی و اهمیت خاص می یابد. یکی از پدیده های جهان مدرن حضور بیشتر زنان در عرصه عمومی است که آنها را بیشتر در معرض مشکلات مرتبط با کیفیت زندگی قرار می دهد. از این جهت هدف تحقیق حاضر بررسی تاثیر برخی عوامل اجتماعی بر کیفیت زندگی زنان در شهر اصفهان می باشد. در این راستا با به کار گیری روش پیمایش و ابزار پرسشنامه، از کل زنان 20 ساله و بیشتر مناطق 14 گانه شهر اصفهان، 510 نفر به شیوه نمونه گیری خوشه ایانتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. برای سنجش کیفیت زندگی از پرسشنامه 6 مولفه ای کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت استفاده به عمل آمد. متغیر های مستقل عبارت بودند از سرمایه اجتماعی، درآمد، بعد خانواده، اشتغال، و تاهل. پرسشنامه از اعتبار صوری برخوردار بود و آلفای کرونباخ پایای متغیرها بیشتر از 7/0 بود. نتایج آزمون همبستگی نشان داد که بین کیفیت زندگی و سرمایه اجتماعی(r= 0.51) ؛ پایگاه اجتماعی(r= 0.38)؛ تاهل (r= 0.33)؛ درآمد (r= 0.31)؛ اشتغال (r= 0.25)؛ و تحصیلات (r= .19) رابطه معنادار وجود دارد.

فرهنگ مقوله ای بسیار پیچیده است که نقش حیاتی در ثبات و پویایی اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی جامعه داراست. با توجه به نقش کلیدی فرهنگ ، این مقوله گستره ای از فرصتها و تهدیدها را برای حاکمان سیاسی فراهم ساخته است، لذا نقش توسعه موسسات آموزشی به ویژه آموزش عالی در قبال فرهنگ نقشی حیاتی است. مقاله حاضر به دنبال واکاوی نقش توسعه موسسات آموزش عالی در قبال فرهنگ و تهاجم فرهنگی است. در پژوهش حاضر از روش تحلیلی اسنادی از رویکردهای پژوهش کیفی در فلسفه تعلیم وتربیت بهره گرفته شده است. از این منظر به منظور واکاوی نقش توسعه موسسات آموزش عالی در قبال تهاجم فرهنگی ابتدا مفهوم فرهنگ و تهاجم فرهنگی مورد واکاوی قرار گرفته و سپس نقش توسعه موسسات آموزشی در این فرایند مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته های پژوهش راهکارهای در سه حوزه معرفی می نماید ؛ شناخت اهداف ، ابزار و شیوه های نفوذ فرهنگی ، تدوین برنامه های استراتژیک فرهنگی ، نقد و گسترش عناصر فرهنگی.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش و تاثیر رسانه های نوین تصویری در تغییر سبک زندگی مردم است. به همین منظور از چارچوب نظری اندیشمندانی نظیر میچل، زیمل، بوردیو و سایر نظریه پردازان حوزه ابزارهای ارتباطی و الگوی زندگی انسان بهره برده شده است. روش تحقیق مورد استفاده پیمایش و ابزار اندازه گیری پرسشنامه محقق ساخته است. جامعه آماری مورد مطالعه این تحقیق، دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران که در دانشکده علوم پایه، دانشکده فنی و مهندسی و دانشکده علوم انسانی مشغول تحصیل می باشند که تعداد آنها برابر با 9729 نفر در سال 1392 است. نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران 370 نفر است. یافته های تحقیق نشان می دهد که استفاده از رسانه های نوین تصویری به شکل گیری سبک زندگی ویژه ای می انجامد و در هر یک از جنبه های مختلف سبک زندگی، نظام ارزشی و جهان بینی متفاوتی را ایجاد می کند که منجر به کنش های گوناگونی از جانب افراد می شود و باعث می شود تا افراد در حوزه های مختلف زندگی خود از جمله اوقات فراغت و شیوه گذران آن، نگرش به ازدواج (شیوه همسر گزینی)، رفتارهای دینی و مد گرایی از الگوهای متفاوتی پیروی کنند.

سرمایه اجتماعی یکی از مهمترین عنصر حیاتی توسعه و انسجام بخش جامعه می باشد ، امنیت نیز یکی از نیازهای اساسی و شاخصه های کیفیت زندگی محسوب می شود و تداوم هر جامعه مرهون حفظ و بقاء امنیت است.
هدف این پژوهش بررسی نقش سرمایه اجتماعی بر امنیت اجتماعی با روش تحقیق پیمایشی می باشد . در چارچوب تئوری از نظریه های گیدنز و در مواردی به تئوری وولکاک و نارایان تاکید شده است . جامعه آماری شامل کلیه زنان و مردان واقع در گروه سنی 45-18 سال شهر جهرم می باشد که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 410 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شده اند . داده های لازم با روش نمونه گیری خوشه ایچند مرحله ای تصادفی جمع آوری شد . روایی سوالات با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ مورد سنجش قرار گرفت و با استفاده از تحلیل عاملی تعیین اعتبار گردید و سپس با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی ارتباط هر یک از متغیرها با امنیت اجتماعی سنجش و تجزیه و تحلیل شد.
نتایج آزمون تحلیل واریانس نشان می دهد که بین تحصیلات پاسخگویان با امنیت اجتماعی تفاوت معناداری مشاهده می شود . نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان می دهد که بین تعداد فرزندان ، سرمایه اجتماعی درون گروهی و مشارکت اجتماعی به عنوان متغیر های مستقل با امنیت اجتماعی رابطه معنادار وجود دارد . بر اساس داده های رگرسیونی متغیرهایی پیوند خانوادگی ، مشارکت اجتماعی و گروه گرایی بر امنیت اجتماعی تاثیر دارند.